Câu chuyện mang tên “Nhận xét”

Viết và nhận xét tác phẩm vốn là hai việc liên quan mật thiết với nhau. Nếu người viết cố gắng một phần sức lực cho tác phẩm, người nhận xét phải bỏ mười phần nhẫn nại, mười phần cẩn thận, mười phần sáng suốt và mười phần vào cái “tâm” để viết nhận xét cho tác phẩm mình đã và đang đọc.

Mình không cố tình dạy đời ai, bởi mỗi người có một cách nhận xét tác phẩm rất riêng. Mình chỉ viết để nói lên cách nhận xét mà mình thấy tốt nhất.

Nhật xét, trước hết là đọc qua phần giới thiệu, đọc kĩ vào, đọc tới thuộc lòng cũng được, để xem tác giả viết về cái gì, thể loại gì, cốt truyện ra sao. Đừng có thấy phần giới thiệu mà lướt qua rồi tự nhủ “Không có nó mình vẫn nhận xét chính xác được.”, không dễ ăn đâu. Không ít lần, mình thấy có mấy bạn vào nhận xét những tác phẩm thuộc thể loại Viễn tưởng – Kỳ Ảo theo cách suy nghĩ của dân ngôn tình yêu dịu dàng, thích màu hồng và ghét sự giả dối. Áp đặt văn phong phải thế này, nhân vật phải thế kia, cốt truyện phải thế nọ, rồi còn ngu ngơ ừ nữ nhân phải dịu dàng, nam chính phải về với nữ chính. Dạ thưa các anh các chị, người ta viết truyện kì ảo theo khuynh hướng hành động đánh đấm. Cả thế giới như con nhím xù lông, để nữ chính hiền như con gà con cho nó chết à? Hay các anh chị muốn con nữ chính hiền lành nhu nhược, chết đi rồi được sống lại và đột biến về mặt tính cách cho đúng phong cách ngôn tình từ yếu đuối đến mạnh mẽ để mấy bạn lại thốt lên “Sao không cho chị ấy mạnh mẽ và thông minh sớm hơn?”

Hơn nữa, có một số tác giả dù viết viễn tưởng hay kì ảo đều có khuynh hướng bám sát thế giới thực để xây dựng thế giới trong truyện. Ngoài đời, yêu nhau năm mười năm, yêu xa một hai tháng rồi bỏ nhau để tìm người khác là chuyện thường ngày ở huyện. Cớ sự gì phải chơi trò bỏ cả tuổi trẻ để đợi một người? Dư thời gian quá mà!

Nói thật, những người nhận xét như vậy chưa bị tác giả tát vào mặt cho cổ xoắn lại như lò xo bút bi là may đời lắm rồi, đừng có gân cổ lên mà cãi bướng. Nhá! Nhá! Nhá!

Chuyện thứ hai là cách viết của tác giả. Theo mình biết, có hai kiểu tác giả. Kiểu thứ nhất là viết tường minh, ruột gan moi ra hết để lấp vào cốt truyện. Kiểu thứ hai là tác giả thích chơi trò trinh thám, chuyên mập mờ, vòng vo nhưng sau cùng cũng lí giải tất cả những thắc mắc, những chi tiết không rõ ràng ở các chương cuối hoặc cận cuối cho người đọc. Kiểu tác giả thứ nhất được lòng người, ít bị mấy bạn não phẳng nóng tính bày tỏ quan ngại sâu sắc. Kiểu tác giả thứ hai suốt ngày bị người đọc nhặt “sạn” và cà khịa. Nghĩ cũng tội mà thôi cũng kệ.

Tác giả không có lỗi, lỗi ở cách viết và người đọc. Khi một thánh cà khịa nóng tính vào đọc truyện do kiểu tác giả thứ hai viết, đọc tới đâu cào phím tới đó, quan ngại dài cả mặt giấy A4 cốt để ép tác giả nhìn nhận cách viết mập mờ là sai và ép “Bạn phải viết như thế này, sửa chỗ kia, ơ sao chỗ nọ lại như vậy?”, ờ, vậy mình hỏi bạn mấy chương sau bạn đã đọc chưa mà ném đá như bắn đạn liên thanh vậy? Trước khi nhận xét nhớ coi kĩ tác giả đã viết được bao nhiêu chương, đã giải thích được bao nhiêu dấu chấm hỏi rồi mới gõ phím nhé. Nhớ chưa?

Chuyện cuối cùng, vấn đề kinh điển muôn thuở là kiểu nói dối an ủi tác giả. Chuyện xưa kể lại, có một chuyên gia cà khịa vào bắt nạt tác giả ngay từ chương đầu tiên, sau khi để lại “Quan ngại thi tập”, bạn ấy tái bút bảo tác giả sớm ra chương vì đã đợi đến dài cổ mà không thấy chương mới trong khi tác giả đã đăng trước một nửa số chương rồi. Bạn ấy đọc nhanh như một vị thần vậy. Kiểu an ủi đó hơi bị tiếu lâm luôn. Mà có an ủi cũng hơn không. Có đúng không?

Người viết bỏ công sức ra viết, hi vọng được nhiều người vào góp ý một cách chân thành – chính xác – khách quan. Người nhận xét cũng làm ơn, nếu có nhận xét cũng phải có tâm một chút. Nếu sợ “Đọc mệt quá à!” thì đừng nhận xét. Nhé. Mình viết đơn giản vậy thôi, không có ý cà khịa với ai đâu.