Giao lưu văn học: Đặt tên nhân vật. So sánh tiếng Anh và tiếng Việt.

Nào, các tác giả Vnkings, chắc hẳn các bạn đã từng gặp phải tình huống. Màn hình trước mặt trắng tinh, hai mắt bạn dừng lại trước con trỏ chuột đang nhấp nháy, ngón tay bạn giơ lên thật lâu, trước khi chần chừ gõ xuống cái tên đầu tiên cho nhân vật của mình.

Đặt tên nhân vật là một điều vô cùng quan trọng. Giống như bố mẹ cố gắng nghĩ cho con cái một cái tên hoàn hảo. Hay người chơi dành hàng giờ trước khi quyết định một cái tên chất lừ cho nhân vật game của mình. Chúng ta cũng muốn tên nhân vật của chúng ta thật hoàn hảo, ý nghĩa, nổi bật, song không quá kì dị. Nhưng vậy thế nào là một cái tên hoàn hảo?

Một cái tên hoàn hảo đầu tiên phải dễ nhớ, giống như Harry Potter, thứ hai là nổi bật giống như Aragon, son of Arathorn vậy. Để đảm bảo một cái tên hoàn hảo, chúng ta phải đảm bảo đủ ba tính chất.

Thứ nhất, tính dễ đọc. Không có gì lưu vào đầu người đọc dễ dàng hơn một cái tên dễ nghe.

Trong tiếng Anh, các bạn hãy nhớ lại những cái tên nhân vật quen thuộc, lần đầu đọc chúng, bạn có cảm thấy dễ nghe không? Các tác giả tiếng Anh đã dùng ba kỹ thuật để tạo nên những cái tên dễ nghe đó. Một, tên nhân vật có âm tiết ngắn (1 – 2 âm tiết) và phổ thông như Harry, Ron, Malfoy (Harry Potter), Gandalf (LOTR), Bella, Edward (Twight Light). Hai, tên nhân vật có họ và tên cùng bắt đầu bằng một chữ cái như Severus Snape (Harry Potter), Bilbo Baggins (The Hobbit), Billy Baston (Justice League). Ba, tên nhân vật vần với thế hệ trước, Aragorn, son of Arathorn (LOTR), T’challa, son of T’chaka (Marvel).

Trong tiếng Việt, các bạn cùng nhớ lại những cái tên nhân vật truyện quen thuộc. Các bạn có phải dễ dàng nhớ đến những cái tên như Sơn Tinh, Thủy Tinh, Thánh Gióng, Thúy Kiều, Tấm, Cám, Lão Hạc, Chí Phèo, Chị Dậu? Tất cả những từ trên đều thỏa mãn một yếu tố, đó là âm tiết ngắn (1 – 2 âm tiết). Tên nhân vật với âm tiết ngắn dễ nhớ hơn tên từ ba âm tiết trở lên.

Hiệp 1: Tiếng Anh do không có cấu trúc âm vần cố định, mỗi từ, mỗi ký tự lại có cách phiên âm khác nhau. Do đó, tên các nhân vật tuy đa dạng, dễ mở rộng song lại gây khó khăn trong việc đọc tên, ghi nhớ. Trong khi tiếng Việt bản thân mỗi từ đều có cấu trúc âm, vần, dấu chặt chẽ, do đó dễ dàng đọc hiểu, ghi nhớ cao hơn. Hiệp 1, tiếng Việt thắng.

Thứ hai, tính ý nghĩa. Chỉ cần đọc tên nhân vật bạn có thể ngay lập tức liên tưởng được đặc điểm, tính cách của nhân vật.

Trong tiếng Anh, đây là một việc rất khó khăn. Do tên trong tiếng Anh không mang nhiều ý nghĩa nội tại, mà chỉ tác dụng như một nhãn mác để nhận biết xưng hô trong xã hội. Các tác giả để đặt tên có ý nghĩa đã cố gắng lấy tên cho nhân vật trùng hoặc gần giống với từ mang ý nghĩa thật nhất. Ví dụ như Severus Snape (Harry Potter), Snape gần giống Snake (con rắn), thể hiện tính cách âm hiểm của nhân vật, Severus gần giống Severe (Nghiêm khắc), thể hiện đặc điểm bề ngoài nghiêm túc của nhân vật. Hay trong chuyện Bạch Tuyết và bảy chú lùn, bảy chú lùn được đặt tên theo tính cách của bản thân gồm: Doc (Bác sĩ), Grumpy (Càu nhàu), Happy (Hạnh phúc), Sleepy (Buồn ngủ), Bashful (Rụt rè), Sneezy (Hắt xì), và Dopey (Lảo đảo).

Trong tiếng Việt, phần lớn các từ đều tự mình mang ý nghĩa nội tại (Dũng: Dũng cảm, Thịnh: Thịnh vượng, …). Mỗi cái tên, được cấu tạo từ hai hoặc nhiều từ, có thể mang từ một, hay nhiều ý nghĩa nội tại khác nhau. Ví dụ một nhân vật dũng cảm có thể lấy tên Anh Dũng hay một nhân vật thông minh lấy tên Tuệ Minh. Trong tác phẩm Truyền thuyết Sơn Tinh, Thủy Tinh, sơn và thủy thể hiện đặc điểm sức mạnh năng lực của hai người. Đồng thời còn miêu tả tính cách, Sơn Tinh thì bình ổn, tĩnh lặng như núi, còn Thủy Tinh thì dễ giao động, nổi giận như sóng biển. Trong tác phẩm Tấm và Cám, nếu các bạn biết, tấm là phần hột mầm phía đầu hột gạo được tróc ra, là kết tinh của cây lúa, chứa lượng dinh dưỡng rất cao. Còn cám, bạn biết rồi đấy, người xưa đặt tên cũng ác thật. Chỉ đọc qua hai cái tên, chúng ta cũng có thể đánh giá được một phần đặc điểm, tính cách của hai nhân vật Tấm, Cám.

Việc đặt tên nhân vật có ý nghĩa, đóng vai trò rất lớn trong việc khơi gợi trí nhớ của người đọc khi nhớ về một nhân vật. Đặc biệt khi tên nhân vật giống hoặc trái ngược hoàn toàn tính cách nhân vật đó. Tại sao tôi nói trái ngược, vì trái ngược cũng kích thích trí nhớ của người đọc nhớ rõ hơn về nhân vật đó. Nếu các bạn còn nhớ chương trình hoạt hình Courage Dog (Chú chó dũng cảm), song lại kể về một con chó nhút nhát sống với một bà chủ yêu thương và một ông chủ thích chơi khăm. Bất kể khi có chuyện, chú chó rất dễ hoảng sợ, nhút nhát. Song nội dung lại nằm ở chính những khoảnh khắc sợ hãi đó, chú chó phải vượt qua tính cách nhút nhát, bộc lộ tiềm năng dũng cảm ở sâu trong mình để giải quyết vấn đề.

Hiệp 2: Xét về ý nghĩa tên nhân vật. Tên tiếng Anh rất khó để đặt tên có ý nghĩa nội tại. Ngược lại, tên tiếng Việt, mỗi từ trong tên đều có ý nghĩa, khi kết hợp lại, có thể sẽ mang một ý nghĩa nội tại kết hợp mới. Do đó, hiệp hai, tiếng Việt toàn thắng.

Thứ ba, tính khác biệt. Đây là tính chất quan trọng khi viết những bộ truyện với dàn nhân vật lớn. Tên các nhân vật phải dễ phân biệt. Thật khó khăn cho người đọc khi trong truyện có tên hai nhân vật giống nhau, đúng không? Ví dụ, bạn hãy thử đổi hết ký tự đầu tên các nhân vật trong một bộ truyện sang vần B thử xem. Barry Botter, Bon, Bobby, Bagrid, Bermione, Buna, Braco, Beville. Khó khăn đúng không? Hay trong tiếng Việt Bí Bèo, Bị Nở, Búy Biều, Bơn Binh, Bủy Binh.

Trong tiếng Anh, để đảm bảo người đọc có thể phân biệt các nhân vật khi đọc tên mỗi người. Các tác giả đã đặt tên cho dàn nhân vật của mình bằng những chữ cái đầu khác nhau. Ví dụ trong tác phẩm Lord of the ring với dàn nhân vật khổng lồ, tác giả đã đặt tên nhân vật như Aragon, Boromir, Celeborn, Elrond, Frodo, Gandalf, Legolas và nhiều nữa.

Trong tiếng Việt, do số lượng âm vần có hạn, nếu số lượng nhân vật của bạn lớn, rất nhanh, bạn sẽ nhận ra hai nhân vật của mình có cùng tên là Linh, hoặc phát âm gần giống nhau, một người tên Ly, một người tên Lý. Để tránh gây hoang mang cho người đọc, tác giả Việt đã sử dụng thêm tên đệm, thậm chí nêu cả họ của nhân vật khi gọi tên nhân vật.

Hiệp 3: Cả hai thứ tiếng đều có biện pháp làm nổi bật tên nhân vật. Nhưng xét về tính đa dạng và mở rộng, tiếng Việt với số lượng âm vần có hạn sẽ gặp khó khăn khi số lượng nhân vật ngày một lớn. Tiếng Anh ngược lại, không có sự gò bó về cấu trúc tên, có được sự dẻo dai, và khả năng mở rộng không giới hạn. Do đó, hiệp ba, tiếng Anh thắng.

Tổng kết, bên trên là phân tích của mình về phương pháp đặt tên nhân vật, so sánh tiếng Anh và tiếng Việt. Xét trên ba tính chất, đặt tên nhân vật bằng tiếng Việt dễ đặt ra những cái tên dễ nhớ và ý nghĩa hơn so với đặt tên bằng tiếng Anh. Song tiếng Anh lại có khả năng đặt ra những cái tên nổi bật, dễ phân biệt hơn so với tiếng Việt.

Song mục đích bài viết không có ý loại bỏ hay ưu tiên bất kỳ phương thức đặt tên nào. Tùy vào thể loại câu truyện, nguồn gốc nhân vật, mà các bạn áp dụng phương thức đặt tên khác nhau. Mình viết bài này, với mục đích chỉ ra điểm mạnh và điểm yếu trong cách đặt tên nhân vật sử dụng giữa tiếng Anh và tiếng Việt.

Đã đọc đến đây, nếu các bạn có phân tích khác hoặc ý kiến muốn bổ sung. Mình chào đón chúng ta tiếp tục cùng giao lưu, thảo luận về vấn đề đặt tên nhân vật trong phần bình luận chứ.