- Phân tích bài thơ mùa xuân nho nhỏ của Thanh Hải.
- Tác giả: Dương
- Thể loại:
- Nguồn: Vnkings.com
- Rating: [K] Mọi độ tuổi đều đọc được
- Tình trạng: Đã hoàn thành
- Lượt xem: 2.796 · Số từ: 3198
- Bình luận: 5 · Bình luận Facebook:
-
Lượt thích: 6 Uyên Tố Mặt Trời Nhỏ Zuka Hara Tái Thụy Nhất Hạ Ngỗng Ngông Nguyên Thảo
Nếu nhắc về đề tài mùa xuân ta có thể có nhiều bài thơ hay và nổi tiếng như: Một dáng xuân, Xuân về, Qùa tặng mùa xuân, Lắng nghe mùa xuân về… Nhưng không thể thiếu đó là bài thơ Mùa xuân nho nhỏ của tác giả Thanh Hải. Bài thơ Mùa xuân nho nhỏ được viết vào tháng 11 – 1980, khi nhà thơ nằm trên giường không lâu sau trước khi ông qua đời. Bài thơ như một lời tâm tình chân thành, gửi gắm tha thiết của nhà thơ để lại cho đời. “Mùa xuân nho nhỏ” đã thể hiện những cảm nhận tinh tế của nhà thơ trước vẻ đẹp của mùa xuân thiên nhiên, đất nước và khát vọng được cống hiến cho đất nước, cho cuộc đời, góp mùa xuân nho nhỏ của mình vào mùa xuân lớn của dân tộc.
Mở đầu bài thơ chính là cảm xúc của tác giả trước mùa xuân của của thiên nhiên tươi đẹp, tràn đầy sức sống. Bức tranh thiên nhiên đó được vẽ bằng vài nét phác họa nhưng lại có rất nhiều nét đặc sắc. “Mọc giữa dòng sông xanh
Một bông hoa tím biếc
Ơi con chin chiền chiện
Hót chi mà vang trời”
Vẽ ra một không gian cao rộng của bầu trời, sự rộng dài của dòng sông, màu sắc hài hòa của bông hoa tím biếc và dòng sông xanh – đặc trưng chỉ có ở xứ Huế. Hài hòa vào bức tranh đó là những âm thanh rộn rã, tươi vui của tiếng chim chiền chiện hót vang trời, tiếng chim đó trong ánh sáng xuân lan tỏa khắp bầu trời như đọng thành “từng giọt long lanh rơi”. Cảm xúc của tác giả trước mùa xuân đất trời thể hiện qua cái nhìn trìu mến với cảnh vật, trong những lời bộc lộ trực tiếp như lời trò chuyện với thiên nhiên “ơi, hót chi… mà…”. Đặc biệt cảm xúc của nhà thơ được thể hiện trong một động tác trữ tình đón nhận trân trọng vừa tha thiết trìu mến với cảnh vật mùa xuân: đưa tay hứng từng giọt long lanh của tiếng chim chiền chiện.
“Từng giọt long lanh rơi
Tôi đưa tay tôi hứng.”
Như ta thấy, hai câu thơ trên có thể hiểu theo nhiều cách khác nhau. Trước hết “giọt long lanh” là những giọt mưa mùa xuân trong sáng, rơi xuống từng nhành cây, kẽ lá như những hạt ngọc. Ở đây, giọt long lanh cũng có thể được hiểu theo nghĩa ẩn dụ chuyển đổi cảm giác. Tiếng chim từ chỗ là âm thanh – được tác giả cảm nhận bằng thính giác, chuyển thành từng giọt – hình và khối, cảm nhận được bằng thị giác, từng giọt ấy long lanh và có màu sắc, có thể cảm nhận bằng xúc giác “Tôi đưa tay tôi hứng”. Dù cho hai câu thơ ấy có thể hiểu được theo nghĩa nào đi chẳng nữa thì hai câu thơ vẫn thể hiện mong muốn hóa thân vào thiên nhiên đất trời trong tâm tưởng giữa mùa đông giá lạnh khiến ta vô cùng khâm phục.
Không chỉ dừng lại trước những cảm xúc của đất trời mà cảm xúc của tác giả còn thể hiện cảm xúc trước mùa xuân thiên nhiên của đất nước. Trong từng câu thơ của nhà văn có rất nhiều hình ảnh độc đáo. Hình ảnh lộc mùa xuân theo người ra đồng làm đẹp ý thơ với cuộc sống lao động và chiến đấu, xây dựng và bảo vệ, hai nhiệm vụ không thể tách rời. Họ đã đem màu xuân đến với mọi nơi trên đất nước.
“Mùa xuân người cầm súng
Lộc giắt đầy trên lưng
Mùa xuân người ra đồng
Lộc trải dài nương mạ.”
“Mùa xuân người cầm súng/ Lộc dắt đầy trên lưng”: Hình ảnh này khiến chúng ta liên tưởng đến những người chiến sĩ ra trận mà trên vai, trên lưng họ có cành lá ngụy trang. Những cành lá cây mang lộc biếc, chồi non, mang theo mùa xuân của thiên nhiên, cây cỏ. Từ “lộc” còn làm cho người ta liên tưởng hình ảnh người lính ra trận, mang theo cả sức sống của dân tộc. Chính màu xanh sức sống đó đã tiếp cho người lính có thêm sức mạnh, ý chí để học vươn xa ra phía trước tiêu diệt quân thù. “Mùa xuân người ra đồng, lộc trải dài nương mạ.”: Nói về những người lao động, những người ươm mầm cho sự sống, ươm những cánh đồng trải dài mênh mông với những chồi non mới nhú lên xanh mướt từ những hạt giống đầu xuân. Từ “lộc” còn mang sức sống, mang cả sức mạnh của con người. Có thể nói, chính con người đã tạo nên sức sống của mùa xuân thiên nhiên, đất nước. “Tất cả như hối hả/ Tất cả như xôn xao”. Nhà thơ Thanh Hải đã cảm nhận mùa xuân đất nước bằng hai từ láy gợi cảm “hối hả” là vội vã, khẩn trương, liên tục không ngừng nghỉ, không dừng lại. “Xôn xao” khiến ta nghĩ tới những âm thanh liên tiếp vọng về, hòa lẫn với những xao động. Đây chính là tâm trạng tác giả, là cái náo nức trong tâm hồn. Tiếng lòng của trác giả như reo vui náo nức trước tinh thần lao động khẩn trương của con người. Mùa xuân đất nước được làm nên của cái hối hả ấy. Sức sống của đất nước, của dân tộc, cũng được tạo nên từ sự hối hả, náo nức của người cầm súng, người ra đồng. Như vậy, hình ảnh mùa của đất nước đã được mở rộng dần. Đầu tiên, nó chỉ gỏn gọn trên đôi vai, tấm lưng của con người ra trận, đã được mở rộng thành một cánh đồng bao la.
Nhà thơ tin tưởng, tự hào về tương lai tươi sáng của đất nước cho dù trước mắt còn nhiều vất vả, khó khăn. Và đất nước được hình dung bằng một hình ảnh so sánh thật đẹp mang nhiều ý nghĩa:
“Đất nước bốn ngàn năm
Vất vả và gian lao
Đất nước như vì sao
Cứ đi lên phía trước.”
Sao là một nguồn sáng lấp lánh, là vẻ đẹp vĩnh hằng vượt qua mọi không gian và thời gian. Sao cũng là hình ảnh rạng ngời trên lá cờ của Tổ quốc. Qua đó, tác giả Thanh Hải bộc lộ niềm tự hào về một đất nước Việt Nam anh hùng và giàu đẹp. Đất nước mãi trường tồn, vĩnh cửu cùng vũ trụ không một thế lực nào ngăn cản được, nhất định đất nước cũng sẽ tỏa sáng như vì sao trong hành trình đi đến tương lai rực rỡ, đi đến bến bờ hạnh phúc. Ở câu thơ thứ hai, phụ từ “cứ” kết hợp với động từ “đi lên” thể hiện một quyết tâm cao độ, hiên ngang tiến lên phía trước, vượt qua khó khăn, cảm xúc của nhà thơ là cảm xúc lạc quan, tin tưởng, ngợi ca sức sống của quê hương đất nước, của dân tộc khi mùa xuân về.
Mười sáu câu thơ đầu đã cho ta thấy những cảm xúc của nhà thơ qua mùa xuân của thiên nhiên và đất nước. Nhưng tám câu thơ tiếp theo cảm xúc của nhà thơ Thanh Hải càng mãnh liệt hơn bao giờ hết, nó thể hiện ước nguyện của nhà thơ. Muốn làm những việc hữu ích dâng hiến cho đời bày tỏ qua nhiều hình ảnh đẹp tự nhiên, giản dị và đẹp. Đẹp tự nhiên và giàu ý nghĩa vì nhà thơ đã lấy cái đẹp tinh túy của thiên nhiên để diễn tả vẻ đẹp của tâm hồn.
“Ta làm con chim hót
Ta làm một cành hoa
Ta nhập vào hòa ca
Một nốt trầm xao xuyến.”
Làm “con chim hót” giữa muôn vàng tiếng chim vô tư cống hiến tiếng hót vui, làm “một cành hoa” giữa vườn hoa xuân rực rỡ vô tư cống hiến hương sắc dâng cho đời, làm “một nốt trầm” giữa bản hòa tấu muôn điệu, làm “mùa xuân nho nhỏ” góp vào mùa xuân lớn của đất nước, của cuộc đời chung. Ở phần đầu bài thơ, tác giả đã phác họa ra hình ảnh mùa xuân bằng các chi tiết bông hoa và tiếng chim hót. Cấu tứ lặp đi lặp lại như vậy tạo ra sự đối ứng chặt chẽ. Hình ảnh lộc ấy đã trở lại mang một ý nghĩ mới: niềm mong muốn được sống có ích, cống hiến cho đời là một lẽ tự nhiên. Điệp từ “ta” như một lời khẳng định. Nó không chỉ là một lời tâm niệm thiết tha, chân thành của nhà thơ mà con đề cập đến một vấn đề lớn là khát vọng chung của nhiều người.
“Một mùa xuân nho nhỏ
Lặng lẽ dâng cho đời
Dù là tuổi hai mươi
Dù là khi tóc bạc.”
Ước nguyện hóa thân đó vô cùng cháy bỏng, nhưng được tác giả âm thầm “lặng lẽ dâng cho đời”. “Nho nhỏ”, “lặng lẽ” là cách nói khiêm tốn, chân thành mà giản dị, là cách sống cao đẹp. Tác giả muốn mỗi người là một mùa xuân nho nhỏ hòa vào cuộc sống, là ước nguyện sống có ích, được cống hiến cho đời. Cũng giống như Tố Hữu đã viết trong “một khúc ca xuân”
“Nếu là con chim, chiếc lá
Thì con chim phải hót, chiếc lá phải xanh
Lẽ nào vay mà không có trả
Sống là cho, đâu chỉ nhận riêng mình.”
“Mùa xuân nho nhỏ” là một ẩn dụ đầy sáng tạo, cũng là cách thể hiện thiết tha, cảm động. Nó đã khắc sâu ý tưởng: “Mỗi cuộc đời đã hóa sông núi ta” (Nguyễn Khoa Điềm). Đó không phải mong muốn trong một lúc mà là cả một cuộc đời. Dù là lúc tuổi còn hai mươi trai tráng hay dù là lúc tóc bạc tuổi đã về xế chiều, một độ tuổi mà gần đất xa trời. Điệp từ “dù là” khiến âm điệu thơ thêm tha thiết, sâu lắng, ý thơ được nhấn mạnh làm cho người đọc không chỉ xúc động trước một giọng thơ ấm áp, mà còn xúc động trước lời tâm sự thiết tha của một con người đã từng trải qua hai cuộc kháng chiến, đã cống hiến trọn cuộc đời và sự nghiệp của cách mạng vẫn thiết tha được sống tươi đẹp, sống có ích với tất cả sức sống tươi trẻ của mình cho cuộc đời chung. Bài thơ được viết trước khi nhà thơ trở về với cát bụi nhưng không gợi chút băn khoăn về bệnh tật, những suy nghĩ riêng tư cho bản thân mà chỉ “lặng lẽ cháy bỏng một khát khao được dâng hiến.”
Khổ thơ cuối cùng của bài là lời ngợi ca của tác giả về quê hương, đất nước qua làn điệu dân ca xứ Huế. Như một nhịp láy lại của khúc dân ca dịu dàng, đằm thắm tăng giá trị biểu hiện của các khổ thơ trên lại thi vị Huế trìu mến tha thiết.
“Mùa xuân – ta xin hát
Câu Nam ai, Nam bình
Nước non ngàn dặm mình
Nước non ngàn dặm tình
Nhịp phách tiền đất Huế.”
Bài thơ khép lại trong âm điệu khúc Nam ai, Nam bình xứ Huế. Đoạn thơ kết thúc như một khúc hát ngợi ca mùa xuân, để lại dư vị sâu lắng. Nhà thơ muốn hát lên điệu Nam ai, Nam bình, điệu dân ca tha thiết xứ Huế để đón mừng mùa xuân. Câu ca nghe như một lời từ biệt hòa vào vĩnh viễn. Nhưng đây không phải là lời của buồn thuở trước. “Nhịp phách tiền đất Huế” nghe giòn giã, vang xa – “Nước non ngàn dặm mình/ Nước non ngàn dặm tình” còn ngân nga mãi mãi. Phải yêu đời lắm, phải lạc quan lắm mới có thể hát lên trong hoàn cảnh nhà thơ lúc đó. Điều đó làm ta càng yêu quý tiếng hát và tấm lòng nhà thơ. Như vậy xuyên suốt bài thơ không chỉ là hình tượng mùa xuân. Từ tiếng chim chiền chiện tượng trưng cho khúc hát của đất trời đến làm một nốt nhạc trầm nhập vào bản hòa ca đất nước, và đến đây là khúc hát tạo ấn tượng cho một bài ca không dứt. Một bài ca yêu cuộc sống. Bài thơ được nhạc sĩ Trần Hoàn phổ nhạc thành bài hát và trở thành một khúc xuân quen thuộc, xúc động, còn mãi với đời.
Mùa xuân nho nhỏ được Thanh Hải sử dụng với những câu thơ năm chữ gần giống như những làn điệu dân ca, âm hưởng trong sáng, nhẹ nhàng, tha thiết, điệu thơ như điệu của tâm hồn. Những hình ảnh tự nhiên giản dị giàu ý nghĩa biểu tượng, đặc biệt một số hình ảnh cành hoa, con chim, mùa xuân được lặp đi lặp lại nâng cao, gây ấn tượng đậm đà với người đọc. Giọng điệu bài thơ có đoạn đầu vui, say sưa với vẻ đẹp mùa xuân thiên nhiên, rồi phấn chấn, hối hả trước khí thế lao động của đất nước. Và cuối cùng trầm lắng hơi nghiêm trang nhưng bộc lộ toàn bộ tâm niệm của nhà thơ.
Qua bài thơ “mùa xuân nho nhỏ” ta có thể thấy được một bức tranh có đầy đủ hương vị trầm lắng và đặc biệt là tâm niệm muốn hiến dâng cuộc đời cho đất nước của nhà thơ. Một cuộc đời chỉ muốn dâng hiến toàn bộ cho đất nước. Vì vậy là học sinh khi con ngồi trên ghế nhà trường ta cũng phải ra sức học hành thật giỏi. Sau này lớn lên dâng hiến cuộc đời của mình cho đất nước làm cho cuộc sống đất nước phát triển hơn sánh ngang với các cường quốc năm châu.
"Khi tôi chết, hãy chôn tôi với cây đàn." (4 năm trước.)
Level: 15
Số Xu: 20
Tặng bạn phần thưởng cho thành viên hoạt động tích cực tại Vnkings Supporter trong tháng 5.
Hoàng Tử Băng Giá (4 năm trước.)
Level: 4
Số Xu: 106
bài văn của bạn khá là đầy đủ
Trúc Phong (5 năm trước.)
Level: 11
Số Xu: 18075
đề nghị bạn sửa lại thể loại là HỌC VĂN nhé
Nghị Nông (5 năm trước.)
Level: 7
Số Xu: 1023
Ủng hộ r đánh giá chút( mặc dù mình cũng k giỏi j). Đầu tiên giới thiệu tác giả tác phẩm. Thật sự giống phần tiểu dẫn và mốc thời gian quá nhiều dẫn đến mở bài khô khan. Khái quát có lẽ sẽ tốt hơn rất nhiều còn nội dung thì ok. Tiếp theo ai vẽ ra khoảng không của bầu trời, nếu viêt vẽ ra không thì nên dùng dấu phẩy hoặc thêm tác giả vào. 4 câu thơ đầu là:
" Mọc giữa dòng sông xanh
Một bông hoa tím biếc
Ơi con chim chiền chiện
Hót chi mà vang trời"
Tại sao bạn bỏ qua 4 câu naỳ để phân tích hai câu sau vậy, nó làm đứt mạch thơ nếu ngta đọc qua tác phẩm và sẽ thắc mắc. Đã ghi phần bạn phân tích bạn k nên ghi lại r hai chấm sẽ làm bài văn rườm rà. Tiếp theo nếu bạn lấy ví dụ tác phẩm của tác giả khác nên nói ra luôn không nên để trong ngoặc. Hoàn cảnh của nhà thơ lúc ông đang mắc bệnh nên nói ra hoặc bớt đi k để ngoặc vì bài văn k ai để trong ngoặc.
XIN HẾT.