Phân Tích Về Cái Mới Trong Văn Chương Qua Nhận Định Của Nghệ Sĩ Văn Cao

Phân Tích Về Cái Mới Trong Văn Chương Qua Nhận Định Của Nghệ Sĩ Văn Cao
Thích

Về “cái mới” trong văn chương, nghệ sĩ Văn Cao quan niệm:

“Cái mới đâu phải là những cái không có sẵn. Sự làm mới những cái sẵn có cũng là một phương pháp sáng tạo”.

(Theo “Suy nghĩ về cái tôi và cái mới trong Văn học” – Trần Thiện Khanh)

Bài làm

Văn học là một tác phẩm nghệ thuật của trí tuệ mà trí tuệ được tạo hóa ban cho sự sáng tạo không ngừng nghỉ. Vì thế, văn học được xem là một thế giới mà trong đó sáng tạo là một điều kiện thiết yếu. Như nhà soạn kịch Anton Pavlovich Chekhov từng nói: “Nếu tác giả không có lối đi riêng của mình thì người đó không bao giờ là nhà văn cả. Nếu anh ta không có giọng riêng, anh ta khó trở thành nhà văn thực thụ”. Tuy nhiên, sự sáng tạo luôn được nhìn nhận với nhiều góc độ khác nhau từ nội dung, tư tưởng, góc nhìn đến hình thức. Chính vì thế, nghệ sĩ Văn Cao cũng từng quan niệm rằng: “Cái mới đâu phải là những cái không có sẵn. Sự làm mới những cái sẵn có cũng là một phương pháp sáng tạo” (trích theo “Suy nghĩ về cái tôi và cái mới trong Văn học” – Trần Thiện Khanh).

Trước hết, sáng tạo là điều kiện cần cho mỗi người nghệ sĩ. Nó là sự tìm ra cái mới, cái lạ trong quá trình sáng tạo nghệ thuật. Tuy nhiên, “cái mới đâu phải là những cái không có sẵn”. “Những cái không có sẵn” tức là những điều hoàn toàn mới lạ. Nó có thể là một thể loại mới, một nội dung mới, một cách sử dụng ngôn từ mới,… Nó giống như sự thay đổi giữa thời đại thơ cũ luôn sử dụng lối viết Đường luật khuôn mẫu và tư tưởng đạo lý rập khuôn với thời đại thơ mới phóng khoáng tự do cùng cái tôi cá nhân được đề cao hết mực. Và ở đây, Văn Cao khẳng định sự sáng tạo không nằm ở chỗ người viết có thể tìm ra những điều hoàn toàn mới mới này hay không. Đối với ông, “sự làm mới những cái sẵn có cũng là một phương pháp sáng tạo”. “Làm mới những cái có sẵn” tức là dựa vào một nội dung cho trước hay một kết cấu cho trước mà ta thay đổi nó cho phù hợp với phong cách cá nhân và tư tưởng mà ta muốn truyền đạt trong đó. Tương tự như thể thơ song thất lục bát được làm mới lại từ thể thơ lục bát. Hay tác phẩm “Đoạn trường tân thanh” được thi sĩ họ Nguyễn lấy cảm hứng từ “Kim Vân Kiều truyện” của Thanh Tâm Tài Nhân. Hoặc cùng nói về mùa thu nhưng nhà thơ Nguyễn Khuyến có thể làm ra ba bài thơ “Thu vịnh”, “Thu ẩm” và “Thu điếu”. “Làm mới những cái sẵn có” sẽ giúp cho các vấn đề được đề cập trước đó được phân tích theo một cách khác, sâu sắc và tỉ mỉ, mới lạ hơn. Từ đó, đọc giả có thể tìm thấy bản thân mình qua những lát cắt cuộc sống được sàng lọc qua nhiều lần một cách tường tận hơn, thế giới văn chương sẽ trở nên vừa đa dạng vừa sâu sắc, tạo nên sức hút cho bạn đọc. Nhìn chung, cả câu nói của Văn Cao đề cập về sự sáng tạo và tái tạo trong văn học. Đây có thể xem là một nhận định đúng đắn bởi theo sự thay đổi của từng thời đại, môi trường sống hay thị hiếu của người đọc thì mỗi thể loại, nội dung sẽ đều có góc nhìn riêng biệt cần khai thác. Tuy nhiên, ta cũng không thể phủ nhận văn học cũng cần tìm đến những chân trời mới lạ giúp con người có thể ngày càng hiểu rõ mình, khai thác được thêm nhiều khung bậc cuộc sống.

Nhà văn Lỗ Tấn từng khẳng định: “Kỳ thực trên mặt đất vốn làm gì có đường, người ta đi mãi thì thành đường thôi”. Câu nói tuy cũ nhưng không hề sai. Những con đường văn học được trải ra trước đó đều do những bậc thi nhân văn sĩ trước đi qua rất nhiều lần. Chính vì thế, sáng tạo văn học vẫn có thể tạo ra cái mới bằng cách “làm mới những cái sẵn có” mà chúng ta thường gọi là tái tạo. Tái tạo văn học là một quá trình mà người nghệ sĩ học hỏi, nghiên cứu hay đồng sáng tạo từ những tác phẩm cho trước. Nó có thể là sự khác nhau ở phần hình thức (thể thơ, ngôn từ, nghệ thuật miêu tả,…) hay nội dung (thể loại, đề tài, nhân vật,…). Cùng nói về chủ đề trăng, Bạch Cư Dị viết:

“Muôn dặm ánh trăng soi sáng rực

Ngàn sầu chồng chất góc trời đông”

(Trung thu nguyệt)

Đối với ông, trăng thu gợi lên những nỗi buồn man mác chẳng biết nói cùng ai. Ở đây, Bạch Cư Dị dùng nghệ thuật phóng đại “muôn dặm” và “ngàn sầu” để diễn tả nỗi buồn khôn nguôi của mình. Trong đó, ông thấy ánh trăng sáng soi muôn dặm, trong ánh sáng, Bạch thi sĩ chợt nghĩ tới những nỗi sầu muôn thuở của thế gian. Đó là nỗi buồn chia ly, nỗi nhớ nhung da diết của những cặp vợ chồng phải xa nhau vì chiến trận; là nỗi cô đơn, uất ức, sự lạnh lẽo chốn phòng the của vị cung phi thất sủng; và là tiếng thở dài, sự mất mát, trống vắng của vị tướng quân khi tuổi già sức yếu chẳng thể tiếp tục cống hiến sức mình. Mỗi người một nỗi buồn, một nỗi niềm riêng. Và tất cả nỗi niềm ấy “chồng chất góc trời đông”, khiến cho sầu càng thêm sầu, buồn không thể tả. Hai câu thơ đã thể hiện tâm hồn đa sầu đa cảm của nhà thơ. Nếu trăng của Bạch Cư Dị là nỗi niềm của chúng sinh thiên hạ thì thơ của Lý Bạch là nỗi nhung nhớ thầm kín của riêng ông:

“Sàng tiền minh nguyệt quang,

Nghi thị địa thượng sương.

Cử đầu vọng minh nguyệt,

Đê đầu tư cố hương.”

(Tĩnh dạ tứ)

Thuở nhỏ, nhà thơ Lý Bạch thường lên đỉnh núi Nga Mi ở quê nhà ngắm trăng. Đến năm hai mươi lăm tuổi ông rời xa quê và đi mãi không về. Vì thế, mỗi lần ông nhìn thấy trăng sẽ nhớ về quê hương. Ở trong bài thơ, ta có thể thấy nhà thơ đã lấy góc nhìn từ gần đến xa. Ánh trăng nơi đầu giường đã dẫn dắt thi sĩ đến với ánh sáng dịu nhẹ của trời đêm. Và từ đó, ông như lạc vào cõi hư vô nhớ về ký ức xưa ở nơi quê nhà. Bài thơ là sự nhung nhớ, yêu thương và là bài học về uống nước nhớ nguồn. Cùng nói về nỗi buồn thầm kín dưới ánh trăng, Xuân Diệu đã viết:

“Trăng nhập vào đây cung nguyệt lạnh,

Trăng thương, trăng nhớ, hỡi trăng ngần.”

(Nguyệt cầm)

Bài thơ được Xuân Diệu sáng tác khi ông đang nghe đàn trên sông Hương, chợt nhớ về chuyện tình Trương Chi – Mỵ Nương, xúc động mà viết nên. Ở đây, Xuân Diệu đã sử dụng rất nhiều từ nhân hóa như “nhập”, “thương”, “nhớ”  tạo cho người đọc cảm giác sinh động chân thật. Trăng và đàn như hòa vào nhau, tạo nên một bức tranh tinh tế, đẹp lung linh lạ thường. Từ “nhập” thấy sự gấp gáp, nhanh chóng. Nó là sự ăn ý đồng điệu giữa hai tâm hồn hay sự hòa quyện giữa tình và ý làm bừng lên khung cảnh du dương, hòa điệu giữa ánh sáng, âm thanh và con chữ, thể hiện một sự mới lạ trong phong cách sáng tác của nhà thơ. Ta có thể thấy, cùng một chủ đề nhưng ba nhà thơ có cách thể hiện vô cùng khác nhau. Điều đó chứng minh lời nhận định “Cái mới đâu phải là những cái không có sẵn. Sự làm mới những cái sẵn có cũng là một phương pháp sáng tạo” của Văn Cao là hoàn toàn đúng.

Ngoài ra, dù là cách sáng tạo nào thì người nghệ sĩ đều phải lấy đời sống hiện thực làm khung nền cho trang viết của mình. Bởi “nghệ thuật là sự mô phỏng tự nhiên” (Pushkin) và nhiệm vụ của người viết là viết lại thế giới tự nhiên ấy theo cách riêng của chính mình. Mọi sáng tạo trên cuộc đời đều dựa theo một quy chuẩn và quy chuẩn chung của văn học là con người. Họ phải biết cách chắt chiu cái nhụy của đời sống làm nguồn cảm hứng cho sự sáng tạo của cá nhân. Ví như nhà văn Nam Cao lấy đời sống xã hội làm nguồn cảm hứng bất tận cho các tác phẩm của mình. Ông đã thành công trong việc mô phỏng lại bi kịch của người nông dân nghèo (Một bữa no, Tư cách mõ, Trẻ con không được ăn thịt chó,…) và trí thức nghèo (Đời thừa, Giăng sáng, Những truyện không muốn viết, Cười, Nước mắt,…) trong xã hội cũ, làm bậc nên một khoảng trời lịch sử xưa. Nhờ có ông, người đời sau có thể hiểu rõ hơn về đời sống cơ cực những năm chín mươi thế kỉ trước và thêm khâm phục năng lực sáng tác của ông. Tuy nhiên, dẫu là cách sáng tạo nào thì người viết đều phải đảm bảo sự hài hòa giữa hình thức và nội dung cũng như truyền tải giá trị tư tưởng một cách thích hợp nhất. Bởi một nàng thơ đẹp phải được khoác lên người một tấm lụa đẹp, rượu ngon phải được dựng trong một chiếc bình quý và tác phẩm cũng cần được cân bằng giữa giá trị nội dung và hình thức phù hợp. Điều đó không chỉ bày tỏ sự trân trọng của người nghệ sĩ đối với tác phẩm của riêng mình mà còn là cách anh sáng tạo ra những “cái mới”. Hơn thế, sáng tạo còn là cách mà người viết khẳng định tên tuổi mình trên diễn đàng văn học. Cách sáng tạo, “cái mới” của họ góp phần định hình phong cách cá nhân của mỗi tác giả. Nhờ đó, họ có thể đặt tác phẩm của mình lên bàn cân để so sánh với những tác phẩm khác như một cách kế thừa và tiếp nối truyền thống nghệ thuật. Giống như M. Gorki từng nói: “Nghệ sĩ là người biết khai thác những ấn tượng riêng chủ quan của mình, tìm thấy trong những ấn tượng đó có giá trị khái quát và biết làm cho nó có những hình thức riêng”. Một người cầm bút muốn tạo ra khả năng sáng tạo thì họ đều phải có một trí tưởng tượng phong phú, lĩnh ngộ chuyên sâu và khối kiến thức nhất định về đời sống xã hội. Nó sẽ là tài sản quý báu làm nên thành công của người viết, tạo nên những tuyệt tác về sau.

Nhà thơ Robert Frost từng viết: “Trong rừng có nhiều lối đi, và tôi chọn lối đi không có dấu chân người”. Sáng tạo là một điều thiết yếu trong sáng tác văn học. Nó là quy chuẩn, là yêu cầu mà mỗi người nghệ sĩ bắt buộc phải có được. Trong đó, “cái mới” sẽ được viết tùy theo quan điểm, quá trình trưởng thành và giá trị tư tưởng mà người viết muốn truyền tải. Ngoài ra, sáng tạo giúp truyền tải và phát huy những giá trị văn học đã có trước đó, giúp thế giới văn chương ngày một phát triển đa dạng, phù hợp với thị hiếu và nhu cầu của từng thời đại.

– Thích Vị –

Bài cùng chuyên mục

Thành Viên

Thành viên online: và 124 Khách

Thành Viên: 63241
|
Số Chủ Đề: 9318
|
Số Chương: 29135
|
Số Bình Luận: 118820
|
Thành Viên Mới: Trà My

Zing Audio Truyện

phàm nhân tu tiên audio

tiên nghịch audio

vũ thần chúa tể audio

thế giới hoàn mỹ audio

vô thượng thần đế audio

van co than de

Bảo Hộ Tộc Trưởng Phe Ta audio

Sư Huynh Ta Quá Ổn Trọng audio

Quỷ Bí Chi Chủ audio

Thiên Cơ Lâu: Bắt Đầu Chế Tạo Âm Hiểm Bảng audio

Tối Cường Trang Bức Đả Kiểm Hệ Thống audio

Tu Chân Tứ Vạn Niên audio

thê vi thượng

truyện teen

yêu thần ký

con đường bá chủ

thần mộ

đế bá

tinh thần biến

thần ấn vương tọa

đấu la đại lục 5

Truyện ebook dịch full

bắt đầu 3000 lượt rút thăm, ta trực tiếp thành bá chủ dị giới

bất diệt thần vương

chư giới tận thế online

đại phụng đả canh nhân

sư huynh ta quá ổn trọng

ta! thiên mệnh đại nhân vật phản phái

thiên cơ lâu: bắt đầu chế tạo âm hiểm bảng

thiếu niên ca hành

thiếu niên bạch mã túy xuân phong

tối cường trang bức đả kiểm hệ thống

tối cường sơn tặc hệ thống

trọng sinh chi tối cường kiếm thần

tu chân tứ vạn niên

vạn cổ tối cường tông

chẳng lẽ thật sự có người cảm thấy sư tôn là phàm nhân sao

đại sư huynh không có gì lạ

phu quân Ẩn cư mười năm, một kiếm trảm tiên đế

núp lùm trăm năm, khi ra ngoài đã vô địch!

quang âm chi ngoại

quật khởi thời đại mới

ta là tham quan các nàng lại nói ta là trung thần

thiên hạ đệ cửu

trọng sinh thay đổi thời đại

xuyên đến năm mất mùa, ta trở thành mẹ chồng cực phẩm

bất diệt long đế

côn luân ma chủ

đan hoàng võ đế

đỉnh cấp khí vận, lặng lẽ tu luyện ngàn năm

đường tăng đánh xuyên tây du

hoả chủng vạn năng

long phù

mỹ thực gia Ở dị giới

nguyên lai ta là tu tiên đại lão

nhân danh bóng đêm – đệ nhất danh sách 2

siêu cấp thần y tại đô thị

ta chỉ muốn an tĩnh làm cẩu đạo bên trong người

từ dã quái bắt đầu tiến hóa thăng cấp

ta tu tiên tại gia tộc

tạo hóa chi vương

thần cấp đại ma đầu

thiên cơ điện

tu chân nói chuyện phiếm quần

tu la ma đế (tu la đế tôn)

từ man hoang tộc trưởng chứng đạo thành thần

tuyệt thế dược thần

vạn tộc chi kiếp

xích tâm tuần thiên

ta thật không phải cái thế cao nhân

ta thật không muốn trọng sinh a

âm phủ thần thám

đại mộng chủ

gia gia tạo phản tại dị giới, ta liền vô địch Ở đô thị!

livestream siêu kinh dị

ta là thần cấp đại phản phái

ta tại trấn ma ti nuôi ma

tây du đại giải trí

trạm thu nhận tai Ách

bần tăng chả ngán ai bao giờ

dạ thiên tử

đế trụ

đối tượng hẹn hò là thần minh chi nữ

đô thị: bắt đầu từ trên đường cứu người

kiếm vương triều

linh cảnh hành giả

ngân hồ

quyền bính

ta thật không muốn làm chúa cứu thế

ta vô địch từ phá của bắt đầu

ta xây gia viên trên lưng huyền vũ

thế tử hung mãnh

thì ra ta là tuyệt thế võ thần

toàn chức nghệ thuật gia

tướng minh

bá võ

bắc tống nhàn vương

thập niên 70: cuộc sống gia đình của cô nàng yêu kiều

thâm hải dư tẫn

gia phụ hán cao tổ

đại thánh truyện

cá mặn lên đệ nhất thiên bảng

binh lâm thiên hạ

toàn dân võng du: bắt đầu vô hạn điểm kỹ năng

đô thị: bắt đầu từ trên đường cứu người

bắt đầu từ một cái giếng biến dị

bắt đầu khen thưởng 100 triệu mạng

bảo hộ tộc trưởng phe ta

bàng môn đạo sĩ Ở thế giới chí quái

bạch thủ yêu sư

thuộc tính tu hành nhân sinh của ta

thoái hóa toàn cầu

thịnh đường quật khởi

[mạt thế] thiên tai càn quét

thiên giáng đại vận

thiên cung

theo hồng nguyệt bắt đầu

thâu hương

thập niên 80: yểu điệu mỹ nhân (cổ xuyên kim)

thập niên 80: tiểu kiều thê

thập niên 80 mẹ kế nuôi con hằng ngày

thập niên 70: trở thành mẹ kế Ác độc của nam chính truyện khởi điểm

thập niên 70: sống lại, làm giàu

thập niên 60: làm giàu, dạy con

thập niên 60: đại nữ xưởng trưởng

thập niên 60: cuộc sống tốt đẹp sau khi trọng sinh

võ công tự động tu luyện: ta tại ma giáo tu thành phật hoàng!

ta mô phỏng con đường trường sinh trong nhóm chat

lãnh địa tại mạt thế

xin nhờ, ta thật không muốn cùng mỹ nữ chưởng môn yêu đương a!

dạy đồ vạn lần trả về, vi sư chưa từng tàng tư

minh thiên hạ

mạt thế vô hạn thôn phệ

mạc cầu tiên duyên

ma vật tế đàn

lược thiên ký

lục địa kiện tiên

lãnh chúa toàn dân: điểm danh nhận giảm giá thần khí

lãnh chúa cầu sinh từ tiểu viện tàn tạ bắt đầu đánh chiếm

kiếm tiên Ở đây

khủng bố sống lại

không để ta chết nữa, ta vô địch thật đấy

khi bác sĩ mở hack

khấu vấn tiên đạo

khai quốc công tặc

hồng hoang quan hệ hộ

hồn chủ

hệ thống siêu cấp tông môn

hệ thống giúp quỷ làm vui

hãn thích

căn cứ số 7

Ở rể (chuế tế)

coi mắt đi nhầm bàn, ta bị đối tượng hẹn hò bắt cóc

điên rồi ! ngươi xác định ngươi là ngự thú sư?

đệ đệ của ta là thiên tuyển chi tử

đại hạ văn thánh

hàn môn kiêu sĩ

hán hương

gen của ta vô hạn tiến hóa

dụ tội

thập niên 70: đoán mệnh sư

đồ đệ của ta đều là trùm phản diện

đấu phá chi dịch bảo hệ thống

đạo quân

đạo lữ hung mãnh của ta cũng trùng sinh

dân gian ngụy văn thực lục

đại quản gia là ma hoàng

đại minh võ phu

đại kiếp chủ

đại chu tiên lại

cường giả hàng lâm Ở đô thị

cuộc sống hằng ngày của kiếm khách cổ đại

cửa hàng kinh doanh Ở dị giới

con ta, nhanh liều cho cha

cỏ dại cũng có hệ thống hack

chung cực toàn năng học sinh

cao thủ thâu hương

cấm kỵ sư

bán tiên

nương tử nhà ta, không thích hợp

ngụy quân tử thấy chết không sờn

ta hôn quân, bắt đầu đưa tặng giang sơn, thành thiên cổ nhất đế

ta tại dị giới thành võ thánh

ta trở thành truyền thuyết Ở hồng kông

ta từ trong gương xoát cấp

tận thế trò chơi ghép hình

thả nữ phù thủy kia ra

nhân sinh của ta có thể vô hạn mô phỏng

ổn trụ biệt lãng

phần mềm treo máy: ta bất tri bất giác liền vô địch

phản phái vô địch: mang theo đồ đệ đi săn khí vận

sủng thú siêu thần

huyền huyễn: ta! bắt đầu sáng tạo thiên cơ lâu!

ta chỉ muốn an tĩnh chơi game

ta có một thân bị động kỹ

thánh khư

thần cấp lựa chọn: ngự thú sư này có Ức điểm dữ dội

thâm không bỉ ngạn

thái cổ thần vương

tên đầu trọc này rất nguy hiểm

tận thế tân thế giới

ta tại tận thế nhặt bảo rương

tại mạt thế, mọi người thay phiên nhau diễn kịch

ta trở thành phú nhị đại phản phái

ta thật sự không mở hắc điếm

ta nguyên thần có thể ký thác thiên đạo

ta làm cẩm lý Ở trò chơi sinh tồn

ta là võ học gia

ta là tùy tùng của nữ phản diện

ta có thể thấy Ẩn tàng cơ duyên

sử thượng đệ nhất mật thám

số 13 phố mink

siêu phẩm vu sư

rich player – võng du thần cấp cường hào

quỷ bí chi chủ

quốc vương vạn tuế

phát thanh khủng bố

phản diện siêu cấp

nhìn thấy thanh máu ta liền vô địch

nhân sinh hung hãn

nguyên tôn

người đưa thư khủng bố

người đọc sách đại ngụy

người chơi hung mãnh

ngạo thế đan thần

mục thần ký

minh triều ngụy quân tử

cổ chân nhân

tuyệt thế vũ thần

tự mình tu thành người đuổi quỷ

trưởng tỷ nhà nông có không gian

trò chơi hệ chữa trị của tôi

tối cường phản phái hệ thống

toàn năng khí thiếu

toàn cầu cao võ

tinh môn

tiêu dao tiểu thư sinh

tiêu dao du

vừa bị từ hôn! siêu cấp thiên hậu mang em bé đến ngăn cửa

y vương cái thế

trùng sinh chi kiêu hùng quật khởi

từ giới giải trí đến nhà giàu số 1

tiên đạo quỷ dị

xuyên việt bắt đầu từ nuôi rồng

xuyên thành thanh niên tri thức nữ phụ về thành phố

xuyên thành nha hoàn của nữ chính, ta nằm yên làm giàu

xe mỹ thực di động của nữ pháo hôi tại mạt thế

wechat của ta kết nối thông tam giới

vừa thành tiên thần, con cháu cầu ta đăng cơ

vũ trụ chức nghiệp tuyển thủ

võ học ta tu luyện có khả năng bạo kích

vô địch thật tịch mịch

vô địch sư thúc tổ

võ công của ta quá thần kỳ, có thể tự động tu luyện

vĩnh dạ thần hành

viễn cổ đi bắt hải sản làm giàu ký

vị hôn thê của ta là kiếm thánh

tùy thân liệp thú không gian (bản dịch)

tu tiên mô phỏng ngàn vạn lần , ta cử thế vô địch

tu tiên ba trăm năm đột nhiên phát hiện là võ hiệp

từ tận thế ta bắt đầu vô địch

tu luyện bắt đầu từ đơn giản hóa công pháp

trùng sinh thế gia tử

trọng sinh trở thành mạnh nhất vũ trụ

trọng sinh đại đạo tặc

trọng sinh 1988: em gái ruột của nam chính truyện niên đại

trò chơi đói khát cầu sinh

triệu hồi cuồng triều Ở mạt thế

trạch nhật phi thăng

toàn dân trò chơi: từ zombie tận thế bắt đầu treo máy

toàn cầu hung thú: ta có vô số thần thoại cấp sủng thú

tiên phủ trường sinh

tiên đình phong đạo truyện

tiệm tạp hoá âm dương