Tháng mười hai an lành

Vào một ngày đầu tháng mười hai khi cây lá cũng buồn nản đến độ không thèm ra hoa nữa, Du đột nhiên cảm thấy chán ghét cái thói quen đi loanh quanh thường nhật của bản thân ngay khi vừa bước ra khỏi cổng. Anh cứ đứng lặng người trước tòa nhà chung cư, và nghĩ ngợi về cuộc đời mình. 

Trên thực tế là Du không thích vận động, đi lòng vòng mà không có mục tiêu cụ thể lại càng không. Anh chỉ là cần một lý do để viện cớ cho chính mình khi ra khỏi căn hộ tù túng, ra khỏi mớ bài học và công việc đang đổ lên đầu. Hai mươi bốn giờ một ngày, bảy ngày một tuần, mỗi ngày tám giờ đi học, hai giờ làm thêm, tám giờ đi ngủ. Cuộc sống cứ nhạt nhẽo đến phát chán và tuổi trẻ của Du cứ như cát chìm dần xuống đáy biển sâu. Mở mắt vào mỗi buổi sáng và điều đầu tiên anh nghĩ đến là hôm nay sẽ làm gì đó khác với mọi ngày, như là trốn học chẳng hạn. Lần cuối cùng anh dự định điều đó và dành gần cả một tiếng lang thang ở khu chợ gần nhà, anh đã hụt hơi khi chạy hết tốc lực đến trường sau khi đổi ý định đột xuất, và vào lớp vừa kịp năm phút trước khi vô tiết. Du không thoát khỏi cái vòng quay thường nhật này được, nên anh cứ chạy mãi và chạy mãi trong vô vọng. Con chuột lang tên Du và bánh xe cuộc đời, nghe cứ nực cười làm sao ấy nhỉ? 

Bước ra khỏi cổng, đằng nào cũng chẳng có thứ gì khác mà anh có thể làm thay cho học bài, làm việc, hoặc đi dạo. Rảo bước trên con đường vắng, hai bên vỉa hè cô liu lác đác vài bóng người qua lại. Đất trời ngả ánh hoàng kim với lá rụng xào xạc trên lề phố, sắc vàng khắc khoải như màu tranh Klimt, với vài tán cây còn chút mảng vàng vọt sót lại tựa tàn dư của một mùa thu đã cháy trong thinh lặng. Tiếng động cơ xe vang vọng cùng tiếng gót giày gõ lên nền gạch lát đường, khói bụi hoà lẫn vào nền trời xanh bải hoải. Du vô thức nhìn lên cổ tay anh, gầy nhẳng và lộ gân xanh bao bọc bởi dây đeo da sờn cũ, trên đó mặt đồng hồ đã điểm mười hai giờ. Trưa rồi và anh vẫn đi loanh quanh thay vì làm gì đó hữu ích. 

Đầu tháng mười hai và người người đã nô nức chuẩn bị cho Giáng sinh. Cứ khoảng mười cửa hiệu Du đi ngang qua thì đã có hai, ba cái đã đính kèm đồ trang trí trước cửa. Một nhà nọ treo nhánh tầm gửi trên tay nắm cửa, cái nhánh lá bằng nhựa điểm xuyến bằng những hạt ngọc đỏ cứ đung đưa đung đưa. Đi ngang qua nhà sách, anh đưa mắt nhìn vào những quả cầu tuyết được xếp thẳng hàng và chễm chệ sau cửa kính, cái sắc trắng thanh khiết của mớ tuyết nhân tạo nhồi trong mấy món đồ lưu niệm đó tẩy đi vài suy nghĩ trong đầu Du và anh cứ đứng trân trân nhìn ngắm chúng. Chúng như mấy hành tinh tuyết thu nhỏ đến độ vừa đủ cầm nắm trong lòng bàn tay. Anh muốn vào hiệu sách mua gì đó, một quyển tập, một cây bút, nhưng không rõ nếu mua về thì làm được gì trong khi anh không thể đưa ngòi bút lên mặt giấy và viết nên gì đó thật đẹp đẽ. Anh thích viết, nhưng nỗ lực gần đây nhất của anh với thi ca đã kết thúc bằng một sọt rác đầy giấy vụn. 

Trong sự tiếc nuối không thể giải thích được, Du rời xa cửa hiệu và những lưu luyến nửa vời với chữ nghĩa. Có thá gì đâu một lần thất vọng, phải không? 

Trời chuyển giao mùa từ lâu rồi mà Du chẳng mảy may nhận ra cho đến ngày hôm nay, khi được nhắc nhở bởi cơn gió bạc bẽo thổi qua vành tai khiến anh khẽ run lên. Cái khí hậu nóng ẩm của vùng nhiệt đới đã làm dịu đi đôi chút bởi sự lạnh lẽo của mùa đông, nhưng như thế vẫn không đủ cho Du, mà cũng chẳng thể nói đó là mùa đông nữa, bởi Sài Gòn làm gì có mùa đó bao giờ. Anh thở dài, mảng không khí lành lạnh cô đặc trước mũi thành một khối vô hình chực chờ sắp vỡ tan tành. Mặt trời vẫn tỏa sáng dịu dàng phía sau chân mây, lững lờ treo trên trần nhân gian và lặng yên lúc trời chuyển giao giữa sáng và chiều. Khoảng thời gian ban trưa không phải là vĩnh cửu, chỉ cần kim ngắn nhích đi một chút là mặt trời cũng sẽ nhích theo. 

Ở ngã tư, khi đang dừng lại ngay bên trụ đèn giao thông đỏ rực như màu táo chín, một bóng hình quen thuộc đối diện đường khiến anh muốn chạy vụt qua để nhận diện người đó ngay khi làn xe còn đang chạy. Lãng kia mà. Bạn anh kia mà. Phải không nhỉ? Người lạ đứng trước sạp báo, trên tay cầm một tập báo dày che hết nửa khuôn mặt, nhưng mái tóc mà nắng đã nhuộm thành sắc gỗ mun và thói quen nắm chặt mặt giấy lúc đang đọc đó khiến Du có cảm giác không nhận nhầm vào đâu được. Người lạ quay lưng trả tiền và cầm theo cuốn báo rời đi lúc đèn vừa chuyển xanh, và dưới màu lá đó anh đã chạy ngay qua đường khi động cơ xe cuối cùng cũng đã dừng lại trước vạch trắng chảy dài trên nền nhựa đường xám xịt. 

“Lãng!”

Du hú lên sau lưng người lạ khi vừa bước chân lên vỉa hè. Như thể cái tên là một mũi tên đâm trúng hồng tâm là tâm trí người đó, bóng hình thân thuộc quay lại và đẩy gọng kiếng thanh mảnh trên mặt, phấn khích reo. 

“Du? Mày đó hả?”

Thế là họ gặp lại nhau, ngay trên con đường thân thuộc, ngay trong lúc quả táo vàng ban trưa chín muồi trên đầu họ, và cả hai thích thú lẫn ngạc nhiên khi mà có thể nhận ra nhau sau bao năm không gặp. Họ kéo nhau vào một quán nước bên đường, tay vỗ vai và mặt đối mặt. Cả hai vẫn không khác gì mấy so với lúc còn học cấp hai, khi còn là cặp bài trùng ít nói hay kéo ra một góc sân trường đá cầu mỗi lúc ra chơi, kề cận nhau như hình với bóng. Một điều duy nhất khác ở họ là nét trẻ con trên khuôn mặt cả hai dường như đã bị đánh rơi đâu đó. 

Không khí trong quán bình yên một cách kỳ lạ. Họ gọi hai ly cà phê, một sữa đá và một không đá không đường. Sự thanh tịnh của quán vắng khiến cho Du cảm thấy nếu bây giờ anh cất tiếng nói thì sẽ phá tan bầu không khí dễ chịu nơi đây. Nhưng chẳng lại ngồi nhìn nhau như hai thằng dở?

Trước khi cảm thấy áy náy vì không biết phải nói gì thì Lãng đã cất tiếng trước. “Lâu lắm không gặp mà coi bộ mày không thay đổi mấy. Dạo này mày ra sao?”

Ừ nhỉ, cả câu hỏi thông dụng này mà anh cũng không nghĩ đến được thì chắc đầu óc cũng lú lẫn lắm rồi. Anh nhìn lên mặt bàn, nhìn vào những vân gỗ mờ nhạt xoáy thành các hố đen nhỏ xen kẽ trong hàng loạt ngôi sao li ti xoẹt qua ngân hà màu nâu trầm. Không rõ là mặt bàn nâu hơn hay tóc Lãng nâu hơn. 

“Tao vẫn ổn.”

Và mọi thứ lại rơi vào im lặng với tiếng máy quạt chạy đều đều. 

Cà phê được bưng ra. Hai ly đối diện nhau và song song trên bàn khi hai người bạn nhìn vào thứ đồ uống họ đã gọi. Du bông đùa, dù có uống cà phê đen thế thì tóc mày cũng không đen đi miếng nào đâu, và Lãng cười rúc rích. 

“Tóc mày giờ vẫn đẹp đấy. Có đi nhuộm để giữ màu không?” Tự khắc biết mình đang giết cuộc đối thoại bằng câu trả lời cụt lủn và lời đùa nhạt toẹt, Du chèn thêm một câu hỏi bâng quơ. 

“Không, vẫn để tự nhiên.” Lãng bất giác lấy tay vuốt tóc dù vốn chả có thói quen đó. Du thì vẫn có thói quen đề cập đến tóc Lãng trong các cuộc nói chuyện khi anh không thể nghĩ ra chủ đề để bàn tán. “Mày có chấp niệm gì với tóc tao hả?”

“Cái màu vừa nổi bật mà vừa đại trà, nhìn dễ liên tưởng thôi.” Du nói, rồi im bặt. 

Quá chán. Lãng biết thằng bạn mình quá nhạt. Nó không phải một đứa cù lần, Lãng nghĩ thế, chỉ là nó không biết để tâm vào điều gì và ăn nói như thế nào. Giả như nó có thể nhồi vào miệng mình một phần mười mớ chữ mà nó đã viết ra trên giấy vào mỗi bài cảm nhận văn học ở cấp hai thì Lãng thề là Du sẽ có sức hút hơn hẳn. Chỉ là người ta không nên ép một con giun phải hót hay một con chim sáo phải im, mà cả trong hai đứa thì không ai là một con chim sáo cả. Họ chỉ là những con giun lầm lũi. 

Đằng nào thì Lãng cũng không thể để hoang phí thời giờ được. Lãng nói luôn, thói quen tận dụng triệt để mọi giây phút không cho phép Lãng ngồi không. 

“Dạo này tao kiếm được một công việc mới. Họ không yêu cầu bằng cấp quá cao nên khi ứng tuyển cũng khá là dễ thở. Ngày mai là vừa tròn một tháng tao đi làm công việc chính thức rồi.”

“Tuyệt.” Dường như tin vui của bạn khiến Du cảm thấy phấn khích hơn đôi chút. “Tao cũng sắp tốt nghiệp rồi. Lấy bằng xong là nghỉ khoẻ, tao chán phải loanh quanh với mớ bài luận văn và kiểm tra lắm.”

Lần cuối cùng anh nói chuyện với Lãng là vào ba năm trước qua mạng xã hội, khi Lãng tuyên bố mình sẽ bỏ học để đi xây dựng cuộc đời của riêng mình ngoài mái trường bách khoa cứng nhắc. Du đã không nói gì ngoài việc chúc bạn may mắn, anh đâu thể hiểu bạn mình đang nghĩ gì. Sau đợt đó thì Lãng dường như biến mất, mà trước đó thì Lãng cũng đâu đăng gì nhiều trên trang cá nhân của mình, kể cả một tấm ảnh cũng không. Sự hiện diện của người bạn cũ khiến Du cảm thấy có chút xa lạ, nhưng nét nghiêm nghị trên khuôn mặt thân thuộc dù đã bị biến đổi bởi thời gian thì vẫn còn đó. 

“Mày vẫn còn viết đó chứ?” Lãng hỏi một câu mà Du ngờ tới, và anh lúng túng đôi chút vì không thật sự muốn trả lời. 

“Tao bận học. Bận làm thêm nữa.” Du lắc đầu ngao ngán, sự bận rộn đã chôn đi đam mê của anh từ lâu. “Tay viết bây giờ nhiều như lá rụng mùa thu, ai cũng tự nhận mình thích viết lách. Mớ truyện xuất bản thì tràn lan và văn chương kém chất lượng thì đầy rẫy trên mạng. Cái tình trạng đó làm tao phát chán. Nếu phải ngụp lặng trong đó thì tao thà lo việc đời thực còn hơn.”

“Lại lên cơn gắt gỏng đột xuất rồi. Thế mày có thích văn chương không?” Lãng hơi nhột nhạt khi câu trả lời của Du nghe như một lời biện minh cho sự chểnh mảng của anh. 

“Có. Hỏi lạ vậy?”

“Thế thì mày viết đi. Chuyện người ta mắc gì phải quan tâm? Làm như họ xuất bản tràn lan thì truyện của mày trở nên kém chất lượng hơn ấy.”

“Tao không nói là truyện của tao kém chất lượng. Chỉ là viết xong rồi làm gì nữa? Quẳng ở một xó trên mạng rồi để đó, lâu lâu quay về đọc cho vui?”

“Gửi cho nhà xuất bản, Du à. Mày từng nói với tao là mày muốn thành văn sỹ cơ mà.” Lời của Lãng đâm thẳng vào tai Du, đúng là anh đã từng nói thế rồi quên béng đi mất. “Mày phải làm gì đó đi chứ.”

Anh biết chứ. Không cần Lãng phải nói, anh biết bản thân cần phải làm gì đó để có thể bồi đắp vào niềm đam mê của bản thân. Chỉ là Du cảm thấy bất lực, hoặc cũng có thể là chưa có động lực để vươn đến điều gì đó đột phá. Đời ngắn lắm. Đôi lúc Du nghĩ chỉ có vỏn vẹn nhiêu đó quãng ngày để sống thì liệu hồn đừng có phí thời gian, và Lãng, người bạn của anh thì làm cực kì tốt trong việc tiết kiệm thời giờ. Mày nói với tao xem chúng ta sống để làm gì nhỉ? Du muốn hỏi thế, nhưng anh biết Lãng sẽ trả lời gì trước khi cất tiếng. 

“Để kiếm tìm cho bản thân một nghĩa lý thật sự cho việc chúng ta tồn tại. Tao không muốn trói buộc mình trong một cuộc sống cứng nhắc vì thiếu động lực để khắc lại dấu ấn trong cuộc sống, mày ạ.”

Đó là những gì Lãng nói với anh vào ba năm trước khi bảo rằng mình sẽ từ bỏ con đường đại học. Này, khi đá sỏi còn hiện hữu trên trần thế lâu hơn chúng ta, cái khoảng tồn tại ngắn ngủi này có thá gì so với hành trình hàng triệu năm đằng đẵng của đất dưới chân mình? Mày làm gì đó và tao làm gì đó rồi ký ức của cả hai dần trôi vào quên lãng. Không phải là Du không muốn viết, chỉ là sự mơ hồ và tạm bợ của xúc cảm không thể kéo dài được ngọn lửa đam mê trong anh hơn một hồi tim đập rộn ràng trước cái đẹp. Tình yêu của anh với con chữ, tình yêu của anh với thi ca, thoạt nhìn vào thì thật kiều diễm nhưng khi trôi qua thì chẳng còn gì đọng lại ngoài những hình ảnh nhạt nhòa của những ảo hình mà anh từng si mê chiêm ngưỡng. Anh yêu cái anh nhìn thấy, cái anh cảm nhận, cái anh trải nghiệm. Chỉ là… 

“Sắp Giáng sinh rồi nhỉ?” Câu nói của Lãng cắt xoẹt qua dòng suy ngẫm của Du, bén hơn dao và nhanh hơn chớp, ngược hẳn với tông giọng trầm trầm đục và chậm rãi của người bạn tóc nâu. 

“Ừ. Mà sao?”

“Viết tặng tao truyện ngắn nào đó đi. Tao với mày sẽ đổi quà cho nhau.”

Phải rồi… 

“Mày muốn tao viết về cái gì hả Lãng?”

“Gì chả được. Mày mới là người viết mà. Sao lại hỏi tao?”

Ừ, thì tao quyết. Lãng luôn làm Du gợi nhớ về sự tự do, và thường khiến anh thích thú. Kể cả khi anh hay bị kéo vào những ý tưởng bất chợt của cậu bạn này thì anh luôn đồng thuận một cách hoàn toàn thoải mái. Hai kẻ Lãng Du và những trò chơi kỳ quặc, thứ kết nối cả hai trên cả tình bạn giữa họ là sự tách biệt của hai người đối với xã hội. Họ không thể chịu đựng được tính hệ thống và vòng xoay cứng nhắc của đời thường nhưng vẫn luôn tự chịu đựng đắm mình trong ấy, để rồi khi đã quá mệt mỏi thì cả hai lại oằn mình thoát ra bằng trò quái quỷ nào đó, như là bỏ học, mà đúng ra chỉ có Lãng mới đủ gan làm tới cùng. Có lẽ Du cần nhiệt huyết của Lãng nhiều lắm, thứ mà anh thiếu hụt và thèm khát có được một phần của nó. 

Này, tao chỉ muốn nói mày là lý do duy nhất khiến tao lại đặt bút xuống mặt giấy. Đương nhiên Du giữ suy nghĩ đó cho riêng mình vì ai lại nói ra thứ sến sẩm đó bao giờ. 

“Lãng. Đối với mày, văn chương là gì?” Du muốn hỏi để kiểm chứng, Du muốn biết bạn mình nghĩ gì. 

“Tao không chắc. Một thứ hoa mỹ hả?” Thật sự thì Lãng không biết nói gì khi Du hỏi, vì văn chương là một khái niệm xa vời quá. Lãng học trường bách khoa, học các môn khoa học tự nhiên, nào có biết nghệ thuật diễm lệ biết nhường nào trong đầu thằng bạn mình. “Tao chỉ thích đọc mấy thứ mày viết, chứ đâu hay đọc sách mấy.”

“Thế tại sao mày thích đọc thứ tao viết?”

“Vì nó gần gũi với tao, như xem một bức ảnh lưu niệm vậy, nhưng mà được chụp bằng con chữ.” Lãng nói khi đưa ly cà phê kề lên môi, và nhìn vào đám bọt li ti nổi trên bề mặt chất lỏng đen đặc. “Với lại, tao không thích chụp hình.”

Bây giờ thì Du đã biết mình cần phải viết gì, và dù chưa chắc Lãng sẽ thích nó, thì anh hiểu rõ cái thứ mình sắp viết ra sẽ là cái tác phẩm mà anh sẽ nâng niu đến tận thật lâu về sau kể cả khi nó nhàn nhạt và sáo rỗng như một bức hình lưu niệm ngẫu nhiên cho một ngày hết sức bình thường. Vài tiếng sau trôi qua trong sự nhàm chán vô độ, nhưng cả hai đều tận hưởng quãng thời gian đó, thế là đủ. Cả hai hẹn tuần sau lại gặp ở quán này. 

Khi họ trả tiền và ra khỏi quán, Lãng nói với theo khi Du hướng về con đường đối diện và đứng trước cạnh đèn giao thông. “Tao chờ mày.” Du quay người và giơ ngón cái, nhìn Lãng gật đầu đáp lại rồi quay lưng đi. Bóng lưng của Lãng nhỏ dần đi trên dải lề đường bị kéo dãn bởi sự chậm chạp của hoàng hôn đang chậm rãi tới. 

Du ghé qua nhà sách trước khi về nhà. Anh phải mua một quyển sổ, anh quyết định rồi. Bút và sổ len vào ngón tay anh uyển chuyển hơn bàn phím, và anh thích cái mùi mực ngai ngái trên nền giấy thơm mùi bụi gỗ và keo hồ. Mực đen tựa cà phê không đá không đường và giấy trắng như màu tuyết trong quả cầu thủy tinh. Du cứ đi qua đi lại trên kệ hàng bày sổ viết tay, không thể lựa được một cái cụ thể. Cuốn này không đẹp, cuốn kia nhỏ quá. Anh chụp đại một xấp giấy A4 thay cho quyển sổ rồi đến quầy tính tiền, với lấy vài cây bút bi trên quầy và đẩy về phía chị thu ngân. Viết lên cái gì và bằng cách gì cũng được mà phải không? 

Dưới ánh tà dương của buổi chiều hiu quạnh, Du chạy về nhà trong sự phấn khởi khó tả bằng lời. Lâu lắm rồi anh mới viết, những hình ảnh cứ nhảy nhót trong trí não khi bước chân Du gần như đang bay trên nền gạch lát đường. Anh muốn viết, anh phải viết. Lãng, đợi tao. Du lao qua gió đông, lao qua khối không khí se se lạnh, lao qua những con người bước thong dong trên hè phố. Hàng cây đứng lặng yên khi bóng Du vụt qua, mấy căn nhà sát thẫn thờ trong sự héo mòn của trái táo hoàng kim từng lấp lánh rực rỡ vài giờ về trước. Anh phải về nhà. Đây quả là một lần hiếm hoi khi Du tự nguyện nhốt mình trong căn hộ nhàm chán để viết thứ gì đó cho xong. Ừ thì dòng đời chúng ta và những cảm xúc hữu hạn này rồi cũng sẽ phai tàn, nhưng kỷ niệm kia thì sẽ còn in hằn trên mặt giấy. Lần này anh sẽ viết đàng hoàng, sẽ dệt nên một áng văn thật mượt mà, và nó sẽ kéo dài tới những trang cuối cùng mà không kết thúc thành một mớ giấy vo viên nhồi trong sọt. Du muốn Lãng đọc nó. 

Anh đã tâm huyết đến vậy mà. 

Tuần hôm sau, vẫn ở quán cũ, trong sự bồi hồi đột xuất không kéo dài bằng một nhịp thở, Du hít một hơi thật sâu và đặt bản viết tay lên bàn và đẩy về phía Lãng. 

“Đây.”

“Trời đất. Tao cứ tưởng mày sẽ đánh máy chứ. Chữ mày xấu thế làm sao họ đọc?” Lãng chưng hửng khi nhìn vào mớ giấy trước mặt mình. Quả cầu tuyết – món quà cho Du mà Lãng mang theo – được đặt ngay ngắn trên xấp giấy. 

“Họ? Ai cơ?”

“Tòa soạn báo.”

Trước khi Du kịp mở miệng vì bất ngờ, Lãng đã hớt lấy câu nói tiếp theo. “Chứ mày nghĩ tao sẽ giữ để đọc riêng mình à? Không có đâu. Tao sẽ đọc và gửi cái này cho tòa soạn báo dưới tên mày.”

Vâng, luôn là đứa bạn anh đem lại những điều bất ngờ. Du không phản kháng được, và kể cả khi họ chưa bàn bạc để Du đồng thuận với quyết định của Lãng thì anh biết cậu ta sẽ giải thích ra sao. 

“Tao muốn mày cố gắng mà không ngần ngại vì điều gì cả. Mày hiểu không?”

Nếu Lãng nói thẳng từ đầu là câu chuyện của Du sẽ được đem đi gửi cho một tờ báo, anh sẽ bắt đầu ngờ vực về khả năng của bản thân mà chần chừ không chịu viết, đúng không? Du sẽ cứ viện cớ như ngày xưa khi anh luôn kiếm tìm một lý do nào đó để biện hộ khi Lãng gợi ý là anh nên thử theo nghiệp văn chương đi. Du đã không theo đuổi rất nhiều thứ anh đáng lẽ phải làm, và Lãng, kẻ thực dụng và biết nhìn nhận tài năng của người khác không thể chấp nhận được điều đó. 

Bằng chất giọng đều đều và không thể bình thản hơn được, Du trả lời. “Mày cứ đọc đi đã, rồi tao sẽ đánh máy cái mớ này và giao cho mày. Muốn làm gì thì làm.”

Khi Lãng nhấc quả cầu thủy tinh lên để lấy xấp giấy, Du chèn thêm một câu nói vội. “Tao cảm kích khi mày quyết định thay tao. Tao hèn kém quá, mày ạ.”

Lãng nhìn anh vào và cười mãn nguyện. “Không đâu.” Trên tay Lãng, bản thảo với từng dòng nguệch ngoạc nhưng được đổ đầy tâm huyết, bên góc trái tờ đầu tiên viết vội tên truyện. 

‘Tháng mười hai an lành’.