Đặc Điểm Thơ Bốn Chữ

ĐẶC ĐIỂM THƠ BỐN CHỮ

Thơ bốn chữ thường được sử dụng phổ biến trong các thể loại thơ dân gian, đặc biệt là trong vè và đồng dao cho trẻ em và cũng cho cả người lớn. Đây là một trong những thể thơ có nguồn gốc Việt Nam.

Ngoài những sáng tác của tác giả dân gian, thơ bốn chữ còn có sự tham gia của các nhà thơ nổi tiếng như Tố Hữu, Tế Hanh, Trần Đăng Khoa…

Sau đây là đôi nét phác thảo về thể thơ bốn chữ nhằm giúp các bạn đang tập làm thơ bốn chữ có thêm thông tin.

 

Ứng dụng thơ bốn chữ:

– Thơ bốn chữ thường thấy trong các bài vè, đồng dao, ca dao, tục ngữ.

– Thơ bốn chữ phù hợp với việc sáng tác thơ cho trẻ em do dễ đọc, dễ nhớ, dễ làm và rất gần gũi với các em nhỏ.

– Thơ bốn chữ thường dùng để diễn đạt nội dung vui tươi, dí dỏm, hồn nhiên, nhí nhảnh, tinh nghịch … nhờ ưu điểm câu thơ ngắn, gieo vần nhịp nhàng.

 

Luật thơ bốn chữ:

Thơ bốn chữ có bốn tiếng ở mỗi câu thơ, thường sử dụng vần chân, vần lưng, vần cách, vần liền.

– Vần lưng: tiếng đứng cuối câu trước vần với chữ đứng giữa câu sau.

Ví dụ: Chữ “ve” trong câu 1 và chữ “vè” ở câu 2 vần nhau.

Nghe vẻ nghe ve
Nghe vè nói ngược
Ngựa đua dưới nước
Tàu chạy trên bờ
Lên núi đặt lờ
Xuống sông bửa củi.

(Vè nói ngược)

 

– Vần chân: tiếng đứng cuối của các câu thơ vần với nhau. Trong đó, thơ bốn chữ có thể sử dụng cả vần liền và vần cách như các thể thơ khác:

+ Vần liền: tiếng cuối của hai câu liên tiếp vần với nhau.

Ví dụ: Chữ “tiên” trong câu 1 và chữ “tiền” ở câu 2 vần với nhau, chữ “khố” trong câu 4 và chữ “phố” ở câu 5 vần với nhau.

Ông tiển ông tiên

Ông có đồng tiền

Ông dắt mang tai

Ông cài lưng khố

Ông ra chợ phố

Ông mua miếng trầu

Ông nhai chóp chép…

(Đồng dao)

 

+ Vần cách: tiếng cuối của hai câu cách nhau vần với nhau.

Ví dụ: Chữ “mặt” trong câu 2 và chữ “nhất” ở câu 4 vần với nhau, chữ “dược” trong câu 5 và chữ “lượt” ở câu 7 vần với nhau.

Mùa xuân đi rồi

Nhiều hoa vắng mặt

Như chị hoa đào

Ra đi trước nhất

Các chị thược dược

Hoa cúc hoa hồng

Thảy đều lần lượt

Theo bước mùa xuân

Chỉ còn hàng cây

Đung đưa theo gió…

(Tế Hanh, Hoa cỏ)

 

Trên đây là những đặc điểm về vần luật và những ứng dụng của thể thơ bốn chữ. Mong rằng bài viết sẽ hữu ích cho các bạn đang tập làm thơ bốn chữ, một thể thơ gần gũi của dân tộc Việt Nam.

 

(Bài viết được tham khảo và biên soạn từ sách “Dạy – học tập làm thơ ở Trung học Cơ Sở” – Phạm Minh Diệu – NXB Giáo dục – 2008)