Bài Ca Vọng Cổ!

Vọng cổ là một tên gọi quen thuộc với người dân Việt Nam, là loại nhạc dân tộc tiêu biểu của vùng đất Nam Bộ. Bài vọng cổ trước đó có tên là dạ cổ do cố nhạc sư Sáu Lầu (tức ông Cao Văn Lầu) ở Bạc Liêu sáng tác vào những năm 1920, gồm hai mươi câu gọi là “Dạ Cổ Hoài Lang” (đêm khuya nghe tiếng trống nhớ chồng), về sau được đổi thành “Vọng Cổ Hoài Lang” (trông mối tình xưa mà nhớ đến chồng). “Từ là từ phu tướng, bão kiếm sắc phán lên đàng, vào ra luống trông tin chàng, năm canh mơ màng,…”

…

Bài vọng cổ đã biến chuyển không ngừng theo mỗi thời kỳ, giai đoạn. Cũng như cải lương, bài vọng cổ cải cách nhưng vẫn song hành với tiến bộ và văn minh của thời đại, không làm mất đi cái gốc nguyên căn của bài vọng cổ.

+ Giai đoạn I: (1920 – 1926) nhịp Đôi nguyên thủy

+ Giai đoạn II: (1927 – 1935) tăng lên thành nhịp Tư

+ Giai đoạn III: (1936 – 1945) tăng lên thành nhịp Tám

+ Giai đoạn IV: (1946 – 1954) tăng lên thành nhịp Mười Sáu

+ Giai đoạn V: (1955 – 1964) tăng lên thành nhịp Ba Mươi Hai

+ Giai đoạn VI: (1965 – nay) tăng lên thành nhịp Sáu Mươi Bốn.

…

– Nhịp Đôi nguyên thủy: “hò liu xàng xê cống”. Dựa theo thể thức hạ giọng Bình Trắc ở mỗi câu.

– Nhịp Tư và Tám: thể thức như nguyên căn, song chữ được đặt thêm nhiều.

– Nhịp Mười Sáu: với bài Tôn Tẩn giả điên. Các điệu hò, ngâm thơ Vân Tiên được lồng vào, đánh dấu bước chuyển mình cho bài vọng cổ. Giúp nghệ sĩ Út Trà Ôn trở thành “Đệ Nhứt Danh ca miền Nam”.

– Nhịp Ba Mươi Hai: hò, thơ được xen lồng vào bài ca

– Những năm 64, bài vọng cổ được lồng thêm các bài bản tân nhạc.

– Từ những năm 65 đến nay: Tân cổ giao duyên ra đời – làn gió mới cho nghệ thuật sân khấu miền Nam Việt Nam.

…

Để giúp cho người nghệ sĩ vô câu vọng cổ cho êm và ngọt, các soạn giả thường áp dụng các phương pháp gối đầu bản vọng cổ, như: dùng bài bản ngắn (lý con sáo, sương chiều, lưu thủy hành văn,…), lối văn xuôi, hoặc lối văn vần, các bài tân nhạc,…

Cũng nhờ bài vọng cổ mà đã đưa nhiều tên tuổi các nghệ sĩ đến với công chúng như: Tình anh bán chiếu (Út Trà Ôn), cô bán đèn hoa giấy (Thanh Hương), bánh bông lan, bánh phồng tôm (Lệ Thủy, Minh Vương), lá bàng rơi (Hữu Phước),…

…

Chúng ta đang sống trong thời đại bốn chấm không, đang hô hào cho cái mới, cái hiện đại nhưng hãy dành chút thời gian để nhìn về quá khứ và phát triển những loại hình dân tộc nước nhà, hãy đưa vọng cổ, cải lương sánh vai cùng nhạc của năm châu, quốc tế.